dinsdag 7 augustus, Mashovhela

Gisterenavond hadden we nog even bij Wilson laten vallen dat we om 7.30 uur de kan met heet water hadden gemist. Wilson excuseerde zich uitgebreid, hij was het helemaal vergeten. Ook maar meteen laten weten dat we bij het ontbijt graag in het zonnetje wilden zitten. Wilson is een man van rond de 50 jaar denk ik. Hij doet hier van alles waar hij niet voor is opgeleid. Dat maakt dat er van alles mis gaat, maar van Wilson kan je het wel hebben. Het is een aandoenlijke kerel, je ziet hem worstelen met alle kleine taakjes die hij moet doen. Niet teveel opdrachten tegelijk geven en vooral geen twee dingen tegelijk vragen. Hij vertelt ons enthousiast over zijn cultuur en maakt ons ook attent op de dansgroep die voor ons kan komen dansen als wij dat willen. Kost niets zegt hij, je mag geven wat je wil. De lodge heeft afspraken met de dorpsbewoners van het kleine dorpje dat hier langs de weg ligt; ze komen dansen als mensen daar prijs op stellen. Kijk! Dat is goede informatie Wilson!
Vanmorgen stond er lekker een kan heet water klaar voor de deur van ons huisje! Top Wilson!
Ik had niet zo'n bijzonder goede nacht achter de rug ( ! ) door de spit en Marcel kon vast oefenen hoe het is om met een oud vrouwtje te leven; ik kon mijn benen, laat staan m'n tenen niet zelf afdrogen. Ik zal jullie de verdere details over mijn aankleed ritueel besparen.... Het duurde allemaal wat langer dan normaal dus, maar toch op tijd aan de ontbijttafel verschenen en in het zonnetje! Top Wilson!
Vandaag stond de Culture tour op het programma. De koelboxen met de lunch gingen weer in de achterbak en we kregen wat extra dekens want er was gisterenavond een flinke wind opgestoken die nog niet was gaan liggen. Het zonnetje schijnt maar het is frisjes, dus toch maar die slippers uit, een lange broek (Marcel)/ legging (ik) aan, sokken en de junglestampers. Haha, ik moet lachen om mezelf; ik zie er niet uit, maar daar maakt men zich hier niet druk om dus doe ik het ook maar niet. We vertrekken rond half 9 richting de Dzata Ruins en het museum dat daar bij hoort. Onderweg rijden we door het 'rode Venda land'. Rood, omdat de grond hier niet zo vruchtbaar is en de aarde rood gekleurd is. Zeker in deze wintertijd en met deze wind, is alles roodachtig. Bethuel vertelt dat elk dorpje hier zijn eigen 'chief' heeft. Het dorp wordt genoemd naar de chief evenals de school. Er is 1 Venda koning; Makhado, maar de chiefs regelen de verdeling van het land. Als je een huis wil bouwen dan ga je naar de chief en hij wijst je een plek aan waar je je huis mag bouwen. Een stuk van ongeveer 40x40x40 meter. Je koopt dat land en je mag er een hek om heen zetten. De mensen krijgen hier niet gauw geen hypotheek omdat ze te weinig verdienen, dus ze sparen. Als ze een bedrag hebben voor een deel van hun huis, dan laten ze dat bouwen (of doen het gedeeltelijk zelf), bijvoorbeeld de muren. Dan is het geld op. Weer sparen dus en als de spaarpot het weer 'trekt' dan wordt er weer een iets aan het huis gedaan, bijvoorbeeld het dak. Zo duurt het dus wel een aantal jaren voordat een huis helemaal klaar is. Je ziet ook enorm veel huizen die bijna af zijn, nog lang niet af zijn, of omheind land waar nog aan de bouw begonnen moet worden. Mensen die werken voor de overheid (ziekenhuis, onderwijs bv.) hebben een vast en redelijk goed inkomen en kunnen bij de bank makkelijker een hypotheek krijgen. We rijden ook lang een 'welgestelde' wijk waar de huizen groter zijn, mooier en vrijwel allemaal klaar. Deze mensen moeten wel betalen voor water en electriciteit. Als ik het goed begrepen heb betekent 'water hebben' ook in deze wijk dat je naar het tappunt op de hoek van de straat moet. We zagen ook mensen bezig om grote jerrycans met water te vullen bij zo'n tappunt, deze werden op een ossenkar geladen en dan bij huizen afgeleverd tegen betaling van de service.
Als je eenmaal een stukje grond hebt gekocht dan is en blijft dat van jou. Maar wat als de ouders overlijden dan? 'The house is for the little one' vertelt Betwuel. De jongste zoon erft het huis en de grond. Dat is goed geregeld! Hier staat echter tegenover dat de jongste zoon ook de taak heeft om voor zijn ouders te zorgen totdat zij overlijden en dat zijn vrouw 'veroordeeld' is om met de schoonouders samen te leven tot de dood hen scheidt. Dat kan kan natuurlijk wel vervelende situaties opleveren. Het lijkt me niets, ook al had ik nog zo'n lieve schoonmoeder en vader.
De Dzata ruine's zijn niet echt om de hoek, maar er is genoeg te zien onderweg en zo zijn we er toch ongemerkt aangekomen. We belanden met de jeep voor een hermetisch afgesloten hek, waar twee dames met grote blocnote's, ons op staan te wachten. Ze dragen ook pistolen en en wapenstok en we vragen ons af of we hier wel goed zijn. Het lijkt wel een zwaar bewaakte gevangenis! Betwuel praat een poosje met een van de dames die van alles op haar papier begint in te vullen, hetgeen nog niet zo makkelijk is omdat het blocknote een enorm groot en onhandig formaat heeft. Het ziet er echter wel interessant uit, dat dan weer wel. We maken er echter maar geen foto's van uit angst om opgepakt te worden voor zoveel brutaliteit. Na zo'n 10 minuten wil ze onze naam weten en het nummer van mijn fototoestel. He? Wat moet ze daar nou mee? Maar ze kan het krijgen zoals ze wil dus ik lees trouw het nummer op dat onderaan mijn fototoestel staat. Naar paspoorten o.i.d. Vraagt ze gek genoeg niet. Gelukkig maar want die lagen in de kluis van ons huisje. Afijn, na dit ritueel wordt het hek geopend en gaan we zien waarom deze poppenkast allemaal nodig was. Onze verwachtingen zijn hoog gespannen!
We worden bij een gebouwtje opgewacht door een bewaker en een gids. Hij heet ons welkom en verontschuldigd zich voor de verlichting in het museum die niet goed werkt. Hoera! We mogen eindelijk naar binnen!. Binnen hangen allemaal informatieborden, wat foto's en er liggen hier en daar wat materialen uit lang vervlogen tijden. De gids vertelt ons bij ieder bord wat er op staat. We gaan van de steentijd, via de ijzertijd naar de net verleden tijd van het Dzata volk. Eigenlijk is het oer saai en erger ik me alleen maar aan de gids die wel Marcel en Bethuel aan lijkt te kijken maar steeds lang mij heen kijkt. Het is een enorm donkere man met diepliggende ogen. Gelukkig heeft hij witte tanden en een knalblauw shirt, aan anders zou hij in het donkere museum nauwelijks te zien zijn. De bewaker loopt de hele tour achter ons aan, terwijl hij druk is met zijn mobieltje. Dat hij achter ons aan loopt is wel te begrijpen want er is verder niemand in het museum.
Gelukkig is het museum niet zo heel erg groot en gaan we naar buiten. De tour wordt buiten vervolgd en we lopen langs een pad dat aan weerskanten door cactusachtige bomen wordt begrensd. We hadden al eerder van Bethuel gehoord dat deze onschuldig uitziende bomen een zeer giftige melk bevatten die je niet in je ogen moet krijgen omdat je dan zeker blind wordt. Hier en daar hangt er een tak over en schampt dat m'n hoofd, beetje verontrustend dus. Op dit pad wordt de gids wat meer 'mens' en begint ons het hemd van het lijf te vragen over Holland en natuurlijk komt het voetbal als gespreksonderwerp ter sprake; Marcel's afdeling. Hij weet allerlei nederlandse voetballers te noemen.
Het pad leidt naar de ruines van de Dzatakoning. We zien resten van zijn rondavel en nog wat andere muurtjes. Het is jammer dat de koning dood is, want die zou wat leven in de brouwerij gebracht hebben voor ons. We zijn niet zo van die 'stenen' kijkers. Dat weten we eigenlijk allang; waarom doen we dit toch steeds? Maar goed, dit is het einde van de tour en op de terug weg bezoek ik nog even het toilet. Het verbaast me dat de bewaker me niet volgt (ik zie er zeker ongevaarlijk uit), hij blijft bij de mannen.
We nemen weer plaats in de jeep (ik ben gelukkig al wat soepeler dan gisteren) en we vervolgen de culture tour. We belanden van het 'rode' Venda land, in het "groene' Venda land. Hier zit duidelijk van nature meer water in de bodem. Het is er groen, alsof het zomer is. Het is ook hoger gelegen en op zo'n 1400 meter boven NAP, ligt het enige natuurlijk meer van Zuid Afrika, Lake Fundudzi. Het landschap doet denken aan Oostenrijkse bergen in de zomer en het is jammer dat het hier nooit sneeuwt want het zou een prima ski gebied zijn. De jeep van Bethuel moet enorm zijn best doen om in deze bergen naar boven te klimmen, kuilen, hobbels, stenen en flink stijl. We rijden helemaal tot de top van de berg en komen in " the holy forest". Hier bovenop de berg worden de 'chiefs' begraven. Je mag alleen op de paden komen en absoluut niet het bos in. Uit angst om de ' white lion, thunder and lightning bird' tegen te komen, is er ook geen Venda die het in zijn hoofd haalt om toch dat bos in te gaan.
Wij nuttigen de lunch in dit holy forest. Tafel in het zonnetje gezet, kleed erop, koelboxen geleegd en smullen maar. Ik laat de kippevleugels en pootjes maar voor wat het is, maar Marcel en Bethuel smullen er van. Ik eet mijn buikje rond aan de heerlijke aardappelsalade.
Na de lunch wordt de weg vervolgd bergafwaarts. We passeren een kudde koeien met grote bellen om hun nek. Niet lang daarna horen we een luid gesis aan onze kant van de jeep. Wij hebben geen idee wat het is maar Bethuel vraagt: is de band lek? We kijken even over het randje van de jeep; ja,band lek! Bethuel rijdt nog een stukje door naar een plekje waar hij de jeep kan neerzetten zodat er nog wel een andere auto kan passeren. Marcel en ik moeten denken aan onze vorige reis in Zuid Afrika waarin onze bus een lekke band kreeg en we daar het nog heel leuk gehad hebben doordat het bij een school was en een sangoma (medicijnman). De plek waar deze lekke band ons onverkomt is minder interessant. Maar dan horen we de bellen van de koeien steeds dichterbij komen...... Toen we de kudde passeerden liep die in tegengestelde richting, maar de kudde had blijkbaar rechtomkeert moeten maken van de boer die erachter liep en kwam nu op ons af. Ik was al op een steen gaan zitten, een beetje bergopwaarts in het zonnetje en de weg liep onder mij langs. Marcel stond nog bij de jeep, maar bij het zien aankomen van de kudde klom hij de berg op en achtte zich veilig. Door de jeep, die de kudde de vrije doorgang belemmerde, stopten de koeien met het volgen van de weg en zochten een alternatieve route. Ze klommen, net als Marcel, een voor een de berg op richting Marcel. Ik heb lekker geknipt met mijn fototoestel en toegekeken hoe het Marcel toch wel wat heet onder de voeten werd toen de koeien steeds dichterbij kwamen. Uiteindelijk kon hij niet anders dan de berg af springen terug de weg op. Ik moest erg lachen! Natuurlijk was ik wel blij dat de koeien niet mijn kant op waren gekomen, want anders had ik van de berg moeten springen!
Betwuel werkte ondertussen gestaag door aan het vervangen van de lekke band en we hadden og even benauwde momenten omdat de reserveband er niet goed op ging. De auto moest nog verder opgekrikt worden met een enorme krik die hij tevoorschijn toverde. Marcel mocht de helpende hand bieden terwijl ik een spelletje op mijn mobieltje deed om de tijd te doden.
Het hele oponthoud had een klein uurtje geduurd en we vonden het lullig voor Bethuel die van plan was geweest om vanavond naar huis te gaan, maar dat plan nu in duigen zou vallen. De lodge ligt namelijk 4 km van de openbare weg en die 4 km moet hij dan lopend afleggen. Dat moet voordat de zon onder gaat, anders is het niet zo veilig meer. Hij heeft de terugweg flink zijn voet op het gaspedaal gezet en hier en daar wel wat snelheidslimieten overtreden geloof ik. Het was inmiddels flink afgekoeld en koud in de jeep. Langzaamaan verdween ik steeds meer in de deken die we vanmorgen hadden mee gekregen. Marcel had helaas geen deken meer, want die had Bethuel gebruikt bij het verwisselend van de band.....
Vlak voor de afslag naar de lodge waren we getuige van een enorm ongeluk waarbij een tankauto schuin over de weg stond, een vrachtauto met boomstammen was omgekieperd en 3 personen auto's waren betrokken. Zag er niet best uit en het waarschijnlijk net gebeurd want er waren nog geen hulpverleners bij. Oeps, we waren blij dat we niet een minuutje eerder hier reden. 'God heeft ervoor gezorgd dat wij hier nu zijn en niet eerder' zei Bethuel. Hij kon dan vanavond wel niet meer naar huis, maar dat is dan opeens niet zo belangrijk meer.
Over op de orde van de dag; koud en zin in een biertje/wijntje, dus we duiken meteen de bar in en laten het houtvuur ons weer opwarmen. Inmiddels zijn er twee stellen op de lodge bij gekomen die druk met elkaar aan het praten zijn. Het is een stel uit Johannesburg en een stel uit Nederland. Het manlijke deel deel van het Nederlande stel komt uit Zuid Afrika, zijn vrouw is nederlands. We zitten natuurlijk eerst even lekker luistervinkje te spelen, maar het duurt niet lang of we zitten met zijn zessen gezellig te kletsen. De nieuwkomers hebben geluk, want wij hebben de dansgroep besteld en om 7 uur gaan we aan tafel. Ieder stel zijn eigen tafeltje, end uit elkaar. We blijven echter met elkaar kletsen en na het voorgerecht komt de dansgroep. Het zijn allemaal dames en 1 heer, hij slaat op een van de trommels. De dames zijn een zeer gemeleerd gezelschap qua leeftijd, postuur en lengte. Ze hebben wat klederdracht items aan over hun heupen, maar 'on top' heeft iedereen gewoon zijn eigen t-shirt, een allegaartje. Op het ritme van de trommels en het gegil en gezang van de vrouwen doen ze hun dansjes voor ons. Als de man uit Johannesburg mee gaat dansen, kan Marcel natuurlijk niet achterblijven en voegt zich tussen de dames. Maar even op film vast gelegd voor degene die het niet willen geloven.
Na het gezellige optreden gaan de dames terug naar hun dorp en schuiven wij de 3 tafels dichter naar het haardvuur en ook naast elkaar, zodat we wat makkelijker met elkaar kunnen kletsen.
De tijd vliegt voorbij en voor we het weten is het alweer kwart over 9 of zo. Thuis geen tijd om aan mijn bed te denken, maar hier is het anders. We gaan op stok!